SAMTANG nagahilapit ang midterm election sa 2025, sige na ang hulag sang mga political parties sa national kag regional level sa pagpabakod sang ila grupo kag pagpakig-alyado sa iban nga grupo agud dag-on ining eleksyon.
Indi subong sina ang matabo sa kaso sang mga partylist kay ang botohan lang amo ang sector-party sang mga katapo sa sector, kag ang mga nominee lang sang sector ang pwede makapungko sa kongreso depende sa kon pila lang ang ma-qualify sang Comelec.
Sa bahin sang national kag regional parties, wala kita ga-expect nga magapabilin solido ini kon makapungko na sa pwesto.
Ina tungod sa masami experimental man lang ang panindugan sang aton mga national kag regional parties, kag ang na-deklarar nga party principles indi na nila masunod kag magpaanod na lang sa daluyong sang power play nga makahatag bentaha sa ila (fuera los buenos) nga selfish political kag personal/family interests.
In fact, nakita na naton ang malaw-ay nga dagway sang ila pag-inupod halos sa pagsugod pungko pa lang sa pwesto sang PBBM administration.
Naglainay na sing buot ang grupo ni PBBM sang Federal Party of the Philippines kag sang mga Duterte sang Laban kag Lakas.
Nag-resign na si VP Sara Duterte bilang Secretary of Education kag nagbugrasanay sang relasyon ang ila coalition. Madamo na gani sang mga ka-partido ang nagbulag sa grupo sang mga Duterte, samtang nadugangan ang myembo sang FPP.
Nonetheless, gapasalamat kita upod sa mga pumuluyo sa concept sang partylist representation nga nagaamlig sang mga sectoral interest, nga nasaad sa President Cory-inspired 1987 Constitution.
Beynta (20) porsyento sa ila, ukon mga 50 sa kadamuon, ang yara karon sa House of Representatives nga may kabug-usan nga sobra 300 ka myembro. Daku ini nga kadamuon nga makaduso sang importante nga mga hagna kon gamiton nila.
Ugaling nanotaran naton nga gaiya-iya lang ang ila panindugan kag daw wala lang sila labot sa iban nga sectoral interest kag bisan sa national interest.
Kinahanglan tani nga maghugpng (coalesce) man sila sa mga isyu nga nagadala sang kaayuhan sang kadam-an batok sa random kag often divisive nga interests sang mga tradisyonal nga mga pulitiko sa national kag regional parties agud mabuligan duso ini.
Katulad abe sang isyu batok sa Rice Tarrification Law nga nagatugyan sing lubos sang importasyon sang bugas sa pribado nga mga negosyante, nga ang epekto pangkabug-usan. Daw mga mangunguma gid lang ang nagaduso sini.
Katulad man sa isyu nga dapat ipatuman gid ang rice sufficiency program nga makapasalig nga indi magutman ang aton mga pumuluyo, nga daw ang mga mangunnguma man ang gaaway sini.
Basi lang ugaling nga gapati ang kadamuan sa ila nga mas maayo ining pakawala nga importasyon sang bugas. Nga wala si Pedro nagapati.
Indi kita, siling ni Pedro, magsalig nga padayon lang nga makabakal sang bugas sa luas. Mas maayo gid kuno nga aton gid produkto nga bugas ang aton saligan para segurado. Tuod ina!
***
Sa United States, kasubong man sa Canada, UK, kag Japan, ang mga kandidato limitado sang kasuguan sa ila magasto sa kampanya halin sa mga campaign donations.
Ilegal diri nga gamiton sa personal nga kinahanglanon ang ano man nga nabilin (leftover) nga campaign donations sang kandidato. Pwede lang ihatag ini sa charity kag gamiton sa political expenses kag sa mga election-related nga mga kaso katulad sang pag-recount kon may problema kag indi gid man significante ang abanse sang pangontra.
Sa Filipinas ugaling pwede ilakip ang “leftover fund” sa personal income, nga indi ma-violar ang election kag tax laws. Pamangkuta bala ninyo si anay Manila Mayor Isko Moreno parti sina.
Sa isa ka interbyu sa TV gin-aku niya nga ginlakip na niya sa iya personal income ang ining “leftover fund” nga nabaton niya halin sa mga campaign donations.
Wala kuno problema dira basta mabayaran mo lang ang buhis.
Ginbayaran niya kuno ang buhis nga PhP9.7 ka Milyon sa iya income nga worth PhP50.55 ka Milyon nga lakip dira ang “leftover funds”.
Ang manggad ni Moreno, suno sa report sang Rappler, nagsaka sing tuman sa sulod sang 23 ka tuig niya nga pagpungko sa pwesto sa gobyerno.
Sang 2007, ang iya SALN nagpakita nga ang iya networth lab-ut lang sa P7.5 Million. Sadtong 2021 naglab-ut na ini sa PhP70 ka Milyon.
Ano naman ang masiling sang Comelec? Siling sang Comelec nga ang aton kasuguan naga-limite lang sang dapat gastuhon sang kada botante kag sang partido, kag wala nagasiling parti kon ayhon sang kandidato ang “leftover funds”.
“Really!” tugda ni Pedro, “Makandidato man ako, a agud makakwarta daku halin sa campaign donations.” Talaga? Upod kamo ni Mel?/PN
