MASUBO ini nga hitabo para sa aton mga manunudlo sa Basic Education, ukon hayskul, nga sa karon tubtub na sa Grade 12.
Man, sa lugar nga buligan sila sang gobyerno sa ila manubo na nga daan nga sweldo, sila pa ang ginapalukdo sang gobyerno sang dugang nga galastuhon sa ila pagpanudlo nga “out-of-pocket expenses” na nila.
Pero okey lang ina sa ila kay wala man sila sing mahimo kag indi man nila matalikdan ang ila sinumpaan bilang manunudlo nga matagaan sing masanag nga palaabuton ang mga kabataan bisan sa ano kapuraot pa sang ila kahimtangan.
Sa ila trabaho daw mga sinakpan na gani sila sa gyera nga gamit lang ang binangon ni Gat Andres Bonifacio batok sa mas armado nga mga kaaway. Pero laban lang nga ginahatag gid ang ila lubos nga ikasarang.
Kag ina ila ginahimo gid halin pa sadtong panahon ni Kupong-Kupong nga indi na naton madumduman sa kadugayon. In fact, sang wala pa ako kag si lolo kag lola natawo sa kalibutan nga ini!
***
Sa madumduman ko gani, sang maestro pa ako sa hayskul sa Iloilo National (Molo) High School, daw mahibi kami nga samtang naga-sweldo lang sing PhP202 kada bulan nga ikaw pa ang mabakal sang chalk, papel, iban pa nga educational materials, kag Xerox copy sang kada pahina sang libro nga mahatag lang sang gobyerno sa katunga sang akon mga estudyante.
Ikaw pa gani ang gabakal sang kurtina kag iban pa nga kinahanglanon sa pagpatahum sang kwarto.
Kon kis-a kinahanglan pa sang iban magbakal sing mike agud malab-ut lang sang hungaw na nila nga tingog ang sobra 70 ka estudyante nga halos indi mo na masal-utan paggwa kag pagsulod sa kwarto kay ang iban sa pwertahan na nagapungko.
Kon kis-a gani, gapangayo pa sa akon ang pila ka estudyante sang inugplete pauli kay, sunu sa ila, galakat lang sila pakadto kag pauli sila sa eskwelahan kag kinahanglan na makasakay sa dyep pauli sa pagtupa sang mamunog nga ulan. Ukon nadula man ang ila inugplete.
May ara gani nga gastuhan mo pa duawon sa ila balay sa imo kabalaka kay wala na ini nakasulod sa eskwelahan sang isa ka semana. Katulad sang isa ko ka estudyante nga pirme lang gaalburuto sa indi niya mabaton nga paghutik-hutik sang iya mga klasmit nga kerida lang ang iya iloy.
Siling ko sa iya: “Wala man sing tawo nga wala sala, buligi na lang ang iloy mo agud mabuhi kamo sing matarong…”
Aba, nagpati siya sa akon. Nag-untat eskwela kag nangita ubra. Pila lang ka bulan nagkadto siya sa akon. Gayuhom-yuhom nga ginsugiran ako nga may ubra na siya kag may matahum pa siya nga asawa. Nagpasalamat pa gani sa akon kag nagsiling nga natun-an na niya nga patawaron ang iya iloy kag gaupod na sila sing masinadyahon sa isa ka puluy-an.
***
Salamat kay naaprubahan gid man ni Presidente Marcos Jr. sadtong Hunyo 2024 ang kasuguan – Kabalikat sa Pagtuturo Act – nga nagadugang sang Teaching Supply Allowances (TSA) agud maibanan man ang “out-of-pocket expenses” sang mga manunudlo.
Ginduso ini sang Kongreso agud mapirmahan sang Presidente pagkatapos nga ma-ratify sa bicameral conference sang House kag Senado sadtong Marso 13, 2024 ang House Bill (HB) No. 9682 kag Senate Bill (SB) No. 1964.
Sang sini lang nga Agosto, ginpirmahan naman ni Education Secretary Sonny Angara ang Implementing Rules and Regulations (IRR) sini didto sa Senado nga gintambungan gid sang mga myembro sang House kag Senado.
Sa IRR ginatalana ang paghatag na sa mga manunudlo sang TSA nga: PhP5,000 kada manunudlo para sa Scnool Year 2024-2025; kag PhP10,000 kada manunudlo sa SY 2025-2026 kag sa masunod nga mga school year. Wala man ining TSA ginakuhaan sang buhis (tax).
Ang Section 4 sang sining IRR nagasiling nga ining TSA mabaton sang tanan nga public school teachers nga nagatudlo sa Basic Education curriculum.
Lakip diri makabaton sang TSA ang mga guidance counselors, school librarians, vocational instructors, tanan nga naga-perform sang supervisory and/or administrative functions sa tanan nga public schools, Alternative Learning System (ALS) kag Mobile Teachers, pati na ang mga District ALS Coordinators sa tanan nga public elementary, junior kag senior high schools, kag community learning centers.
Ginahatag iningTSA agud ibakal sang teaching supplies kag materials, ibayad sa incidental expenses, kag sa pag-implementar sang various learning delivery modalities. Indi na kinahanglan nga ipakita ukon i-submit ang mga resibo para sa sining mga galastuhon.
Kabay lang nga indi malugaw-an ang mga manunudlo agud mabaton ini dayon, nga daan tagkiriwi pa kag indi pa sila makabaton sang ila Christmas bonuses. Okey man ini, Pedro?/PN
