GINATAMYAW naton ang aton mga manudnudlo sa ila pagselebrar sang Teachers’ Month, Setyembre 5 tubtub Oktubre 5, although mas temprano pa tani nahimo naton ini.
Mabuhay ang aton mga manunudlo! Nga sa masami madumduman lang ang ila kaayuhan sang aton gobyerno kon gahilab na ang ila tiyan sa gutom! Kag daw mga wala kabalaslan sa pagsakripisyo ni ma’am kag ni sir agud makita sila karon sa ila mga trono sa gobyerno. Lipat kamo, haw?
Sorry, naulihi ang aton pagtamyaw sa aton mga manunudlo. Naunahan lang kita sang daku nga problema sang aton pungsod angot sa anomaliya sa flood control projects, nga nakadakop anay sang aton atensyon.
But, of course, indi buot silingon sini nga wala naton ginatagaan importansya ang mga manunudlo sa ila pagselebrar sang Teachers’ Month.
Sa matuod, importante sa aton ining okasyon. Una, tungod nangin manunudlo man kita katulad sang akon manghod nga babaye nga karon retirado na nga public school superintendent.
Sa karon, manunudlo man ang isa ko ka anak. Ang isa ko ka hinablos isa na gani karon ka Deputy Executive Director sang Philippine Science High School System (PSHS) sa Dept. of Science and Technology Central Office.
Nagpahuway, ugaling, ako bilang manunudlo sang magdesidir ako sa pagpasanyog pa sang kinaalam kag nagbalik sa eskwelahan, tubtub naudlot ato sang 1972 Marcos Martial Law.
Sadto, gatudlo ako sang HS Mathematics, nga akon major, kag HS Economics sa University of Iloilo (UI) tungod tapos man ako sang Banking & Finance. Nakatudlo man ako sa kolehiyo sa subject nga “The Life and Works of Dr. Jose P. Rizal” sa pagkilala sa akon sang UI bilang gradwet sang YMCA Rizal Youth Leadership Training Institute.
Nagsaylo ako, ugaling, sang ulihi sa Iloilo City (Molo) National High School tubtub nagpahuway ako agud magpasanyog pa sang kinaalam.
Indi mahapos ang magtudlo sadto sa public high school. Kulang ang libro nga kon kis-a ginapa-xerokan ko pa sang kopya ang wala libro nga mga estudyante. Ma-problema man ang mga kabataan kay halos tanan halin sa pigado nga panimalay. Bilib me, pero kon kis-a gapangayo pa ang iban sa akon sang inugplete kon gaulan agud makasakay sa dyep pauli kay ang iban laway lang ang balon. Ang iban pa gid halin sa problemado nga mga pamilya nga kon kis-a kinahanglan duawon sa ila balay agud masugilanon ang ila mga ginikanan labi na gid ang masami ga-absent.
Gaproblema man gani ang mga manunudlo sa ila gamay nga sweldo nga PhP212 kada bulan lang, nga ginaantos lang nila tungod sa ila gugma kag natural nga kabalaka sa mga kabataan labi na gid ang halin sa kubos nga panimalay, nga ginapaantos pa sang gobyerno sang kakulangan sang ila kinahanglanon sa pagtuon.
Sa pag-desidir ko sa pagbalik sa eskwelahan, natabuan man nga wala pa ang isa ka tuig gin-deklarar ni sadto Presidente Ferdinand Marcos Sr. ang martial law, ukon ang pagginahom militar, sa pungsod sadtong 1972. Natapos lang ini sang 1986 sang napalayas na ini kag ang iya pamilya sang Edsa Revolution sa Hawaii.
Sa amo nga tion nagamasakit man ang amon iloy nga nagakinahanglan sing mahalongon nga pagtatap. In fact, bedridden siya sa sulod sang anom ka tuig tubtub nagtaliwan.
Tungod sang sige pag-init sang sitwasyon, gintapok ako sang akon iloy sa amon diutay nga uma sa Guimaras agud malikaw ako sa mga kakilala ko nga mga aktibista, nga indi ako makabalibad tungod sang kahimtangan sang amon iloy.
Nga daan nangin student leader man ako bilang presidente sang Iloilo College Editors’ Guild (ICEG) kag vice chairman sa isa ka regional (WV) student leaders’ group nga nagatulod sang “Student Power” sa ina nga panahon.
Didto sa amon baryo sa Guimaras, nangabuhi ako upod sa akon mga katiyoan kag mga katiyaan. Gabulig sa pagtanom sa gamay namon nga talamnan, gapangopras, gapanapas kahoy agud ulingon kag ibaligya nga gatong sa siyudad, kag gapanagat (hook-and-line deepsea fishing) upod sa akon tiyo kag mga kasimaryo sakay sa may layag nga sakayan tubtub sa mga tatlo ka milya ang kalayo halin sa amon baybay. Kag, sa pagdul-ong sang amon hulik sa fishing port, ugaling ako nagaduaw sa amon iloy diri sa siyudad.
Sa pagtaliwan na sang amon iloy sadtong 1979, nagbalik na ako sa siyudad kag nagsugod magpakigbahin sa media work. Nag-upod ako sa radio commentary program ni German Gonzales nga sadto kaupod ko sa student movement, nga na-release lang pagkatapos ma-stockade sang pila ka bulan.
Siya sadto presidente sang UP-Iloilo Student Republic samtang ako presidente sang CEG-Iloilo.
Sang gahingapos na ang rehimen ni Marcos nagsaylo na ako sa Panay News bilang reporter kag weekend editor. Nangin editor-in-chief pa sang duha ka English daily, isa ka tri-weekly nga pamantalaan sa Ilonggo kag isa ka weekly magazine sa English.
Kag sa akon pag-retiro, nga nagauribay sang nalutsan ko nga sobra 25 ka libel cases, yari na ako diri balik sa Panay News kon diin nagasulat na sining akon kolum, nga gin-ayu gid ni PN Publisher Danny, nga nagtaliwan na, nga isulat ko sa Ilonggo./PN
