HULATON pa bala naton nga magdangat sa bilyunes tubtob trilyunes ka pesos ang mangin halit sang korapsyon antes kita magsinggitan kag manindugan?
Ang hublag-protesta sadtong Domingo, Setyembre 21, patimaan nga disgustado ang pumuluyo sa nagkatabo nga kinawatay sa gobyerno, sa sistema nga ginabutang ang mga pumuluyo sa disbentaha nga sitwasyon, kag nagapamusdo sa ekonomiya.
Dapat kuntani indi lang mga personalidad sa gobyerno ang aton ginpanawagan nga magbag-o, dapat ang sistema ang angay nga bag-uhon agud nga bisan sin-o man ang mga personalidad nga magabulos-bulos may kasiguruhan kita nga indi nila mahimuslan ang pumuluyo.
Kalaw-ay lang pamatian ang singgitan sang iban nga naga-upod sa rally tungod mas nagapangibabaw ang ila kaugot sa mga pulitiko nga wala sang kahilabtanan sa sini nga anomaliya, apang pilit nga gina-angot, agud nga pasabton bisan pa ang gina-atubang sa subong amo ang tuman ka daku nga kantidad nga nauyang sa sini nga administrasyon.
Pagkatapos sang rally, nga nakapautwas na ang sentimento, ano na ang angay nga lauman sang pumuluyo?
Dapat padayon ang aton pagbantay tungod madamo sang mga rebelasyon kag pagba-o sa mga script nga luyag nila ipalayag sa pumuluyo.
Gamiton nila ang isyu sa paghulog sa ila mga kasumpong sa pulitika, gamiton nila ang isyu sa pagpakusog sang ila pwersa kag basi may yara sang hingabunan kag ilikaw sa mga salabton.
Magapadayon ang korapsyon kon ang mga tawo nga gintunaan sang pagpamentaha sa kaban sang banwa magapabilin nga hilway kag indi mapasabat sa ila partisipasyon kon ngaa natigayon ang trilyunes pesos nga korapsyon.
Ang matuod sini, nagmurarat ang aton mata tungod sa kadaku sang kantidad nga gina-istoryahan. Nagapangalawhaw kita tungod bilyunes kag trilyunes ang balor sang kwarta.
Mabudlay paminsaron para sa mga ordinarya nga pumuluyo kaangay sa aton nga wala nakakita kon ano ang hitsura sang sina nga kadamuon sang kwarta.
Apang, kon matuod nga naga-away kita sa korapsyon, kon may kabalaka kita sa sitwasyon, kag naga-amlig kita sang aton palaabuton, dapat bisan sentimos tubtob linibo ka pesos kahibalo kita maglantaw kon may palapaw ukon kinawatay nga nagakatabu.
Wala kita nakahibalo, o basi kulang kita sa ihibalo, nga may korapsyon nga nagakatabo mismo sa aton lokal, sa aton barangay, sa aton banwa ukon syudad, kag sa aton probinsya.
Lantawa ang mga proyekto. Basi may nagaremedyo? Sin-o ang nagapamorsyento?
Sigurado bala kita nga pulido ang pag-obra sang proyekto?
Ngaa wala sang natabu nga daku nga rally batok sa Ungka Flyover kag Aganan flyover? Natahap kita sa mga lokal nga lider?
Ginapili lang naton ang aton pamatukan? Kon seryoso kita sa pag-away sa korapsyon dapat tanan nga kagarukan, tanan nga kinawatay, tanan nga patalang kag pamentaha sa pumuluyo ang aton sumpungon.
Kalaw-ay lang lantawon nga daw nagasakay lang kita sa kawsa sang iban, ilabi na kon dumalagko nga hitabu kag pang-nasyunal na nga balita.
Kahibalo kita magpanukot sa ibabaw pero indi kita makakita sang nagakatabo diri sa idalom. Wala kita sing masipat nga mata diri sa aton lokalidad nga makamutik sa malagba nga karawkaw sang mga kawatan sa gobyerno.
Apang ang korapasyon indi lang sa dagway sang kwarta. Yara man ini sa pwersa sang impluwensya. Basi ginataguan ka sang dokumento, ginadalukan ka sang serbisyo?
Kon may ginapanghatag ang gobyerno sa inyo barangay, paano ginapili ang mga benepisyaryo? Pila ang nagatupa nga kantidad? Sin-o lang ang makabaton sang mga bulong, pagkaon, kag benepisyo?
Masubo lang tungod, kon gamay indi kita makatalupangod. Ginabalewala naton, apang diri nagasugod ang pagdaku sang gamay nga korapsyon.
Kabay pa nga indi lang kutob sang Domingo ang aton pagpamatok sa kinawatay sa gobyerno. Dapat mangin aktibo kita sa pagbantay sa tanan nga transaksyon nga ginahimo sang gobyerno.
Yara sa aton ang tanan nga poder nga mangin mabinantayon sa mga transaksyon tungod aton ina buhis, pinabalhasan, pinangabudlayan naton ina.
Aton nga bantayan ang sitwasyon, liwat naton nga sukton ang gobyerno kon indi nila mapasabat ang mga may kahilabtanan nga mga opisyales. Hatagan naton sila sang leksyon agud nga indi na pagsundon sang iban kag agud nga magtagam sa pagpangawat sa kaban sang banwa.
Kabay pa nga magtindog kag liwat nga mangisog ang mga grupo kontra korapyon. Dapat tukuron kag liwat nga papag-unon agud nga may magabantay sa kinawatay sa gobyerno.
Kon aktibo ang kawsa kontra korapsyon, may higayon nga matagam kag magpangduha-duha sa pagpamentaha ang mga kurap nga opisyales. May ahangawa nga sila ang madakpan kag mahuy-an. (bertladera@gmail.com/PN)
