NAPULO’G LIMA (15) gid sa dalagku nga mga contractor ang ginmando ni PBBM nga imbestigaran mismo sadtong iya 2025 SONA sang Hulyo 28.
Target sining imbestigasyon ang gin-alegar nga ma-anomaliya nga flood control projects, nga wala makapahagan-hagan man lang, kag nagpalala pa gani, sang pagbinaha sa pungsod nga dala sang mga bagyo Crising, Dante kag Emong.
Sa pag-imbestigar mismo ni PBBM, nadiskubrihan niya ang palpak nga pagtukod sang pila ka flood control projects, nga ang iban indi matultulan kag indi makit-an (ghost projects) sa Bulacan kag sa Siyudad sang Iloilo.
Ebidensya diri sa Iloilo City ang isa ka proyekto nga nagdugang pa sang pagbinaha, nga samtang sadto 70 lang ka barangay ang ginbaha nangin 90 na, sunu kay Mayor Raisa Treñas.
Sa pag-imbestigar naman sang upisina ni Senador Lacson sa Bulacan, Oriental Mindoro, kag Pampanga, nakita diri ang kapalpakan sang mga proyekto – nawas-ag nga seawall, wala matapos nga mga proyekto, kag ang pila sini mga ghost project pa.
Ining mga anomaliya galamita indi lang sang mga contractor, kundi pati man ang mga kongresista nga ang mga distrito may kasubong nga mga proyekto, kag bisan ang mga senador nga may kahilabtanan dira.
Sang sini lang na-report gani nga nakabaton si Senate President Chiz Escudero sang P30 ka Milyon nga campaign donation halin sa Centerways Construction & Development Inc. nga ang mga proyekto sa Sorsogon naglab-ot sa 96% sang kabilugan. Diri sa Sorsogon ga-dominar sa politika ang pamilya Escudero.
Ining P30M nga campaign donation halin sa Centerways kay Escudero. Mga 20% ini sang P146.5 ka Milyon sang kabug-usan nga nabaton ni Escudero nga campaign donations, nga nadeklarar sa iya Statement of Expenditures and Contributions pagkatapos sang 2022 nga eleksyon.
Hambalon pa, indi lahog-lahog ang kapalpakan sang mga flood control projects sa Sorsogon.
Tugot sa aton eleksyon ang pagbaton sang campaign donations, apang kon naga-resulta ini sa anomaliya lain na ina nga istorya.
Samtang, sunu sa Sumbong sa Pangulo website, ang probinsya sang Bulacan ang may pinakamahal kag pinakadamo nga kontrata sa flood control projects, nga nagabalor sang mga P44 ka Bilyon.
Sunu sa AI, may isa pa gid ka senador nagbaton sang P20 ka Milyon nga campaign donations halin sa flood control projects sa Bulacan, nga sunu kay Lacson, may “Most Notorious” nga anomaliya.
In fact, luwas sa campaign donations, may yara man gani nga so-called SOP “commission” sa kada proyekto nga gina-sponsor sang kongresista kag senador, may eleksyon man ukon wala.
***
Sa bahin sang mga contractor, makaluwas lang sila seguro kon mapamatud-an nga halin lang ining campaign donations sa ila maganansya sa proyekto nga matindugan sang loaning bank sandig sa approved feasibility study sang ila bank loans.
Ma-approve lang ang bangko sang business loan kon makapakita ang proponent sang feasibility study nga makaganansya ini sa business loan sang indi magnubo sa 30% nga makasabat sa loan payments.
Makatestigo kita sa ining bank requirement sa business loan tungod kaagi kita trabaho sadto sa Chiongson Law & Consultant Firm nga kaupod si Eduardo Peñaredondo, nga sang ulihi nangin abogado kag konsehal pa sang Siyudad sang Iloilo.
Na-hire ako sadto sang amo nga upisina bilang gradwet sang Banking & Finance kag si Peñaredondo nga tapos man sa Economics.
Ma-justify man sang contractor isa ka flood control project kon napatukod ini sa Quality Standard kag sa natalana nga panahon nga ma-confirm sang Oversight Monitoring sang DPWH.
***
Ginpanginwala ni DPWH Sec. Manuel Bonoan nga may kahilabtanan siya sa sining mga anomaliya. Mga “isolated cases” lang kuno ini. Ginkadlawan ini, ugaling, ni Senador Lacson nga gintudlo ang pattern sang mga anomaliya sa ila pag-imbestigar sa Bulacan, Oriental Mindoro kag Pampanga, nga nagapakita, among others, sang pareho nga paggastuhanay sa flood control projects (P100M kada proyekto) nga indi mapatihan, nga nag-as-as sang pondo sang proyekto sa halos 40% na gid lang.
Ang allowable legal deduction lang sa pondo, sunu kay Lacson, mga 20% lang sang proyekto nga nagabilin sang P80M lang para working public fund para sa kada P100-M nga proyekto.
Pero, makuha pa gali sa project fund sang contractor ang dugang nga 20% para sa fundraiser ukon politiko nga ga-sponsor sang proyekto. May 5% , 3%, 1.5%, etc. pa gani para sa kon sin-o pa nga buwitre, nga kon indi dayon maulian sang contractor halin sa iya maganansya, kag hampangan pa sing dula-dula, madisrasya gid ang proyekto.
Kon matabo ini, sa amo lang nga kantidad nga nabilin (P40M), ano pa abi ang ma-expect sang mga pumuluyo sa proyekto kundi ang lutong macao nga daw apdo sa kapait ang sabaw.
Ang problema pa kon ang contractor gasalig lang sa 15% advanced fee nga matugot sa pagsugod sang proyekto, katulad sang isa ka contractor nga ang kapital gali sobra-sobra lang sa isa ka milyon ka pesos apang ang ginatrabaho sobra P100-M nga proyekto.
Pwede pa gani ini mapasundan sang 15% nga advanced fee kon maubos ang nauna, kag kon wala makuha sini ang contractor segurado ma-aberiya gid ang trabaho nga indi matapos-tapos. SUSMARIOSEP!/PN
