SA ISA KA nasyon nga Kristiyano, nga nagahatag sing daku nga importansya sa kabuhi sang tawo, ang magpatay – sang kaugalingon (suicide) ukon sang kapareho – isa matuod ka seryoso nga isyu.
Ang isa sang mga Napulo ka Kasuguan sang Diyos nga ginatoohan naton nga mga Kristiyano nagasiling: “Thou shalt not kill (Indi ka magpatay).”
Sa ini nga kasuguan sang Diyos, ginakilala naton nga ang Diyos mismo ang nagtuga sang kabuhi sang tawo, kag Siya man mismo ang may kinamatarong nga kuhaon ini.
Tungod sini, ang pagpatay – sang kapareho ukon sang kaugalingon – isa ka mabug-at nga kasal-anan nga makatublag sang konsyensya sang sin-o man nga Kristiyano.
Gani dapat ma-justify gid sing husto ang pagpatay sa kaugalingon (suicide) ukon ang pagpatay sang iban nga tawo, katulad sang self-defense kag just war.
Kon indi, daku nga salabton ini sang tawo sa sosyedad kag sa atubangan sang Diyos mismo.
***
Apang, ma-justify bala naton ang pag-panginmatay? Kon ang isa ka tawo nag-suicide tungod ginabasol niya ang Diyos sa indi mabungahon niya nga kabuhi nga siya mismo ang kabangdanan kag luyag na niya utason ini, seguro wala naman sing rason ang Diyos nga batunon siya sa Iya kaharian.
Luas lang seguro kon sa pulong mismo ni Jesukristo sa krus: “…(K)ay wala siya kahibalo sang iya ginahimo!”
Para sa mga Kristiyano, labi na gid para sa mga Katoliko, ang pagkutol sang kaugalingon nga kabuhi daku ini nga kasal-anan, nga pwede “mortal”, nga makadala sa Impiyerno sang nakasala, ukon mulumag-an (venial sin) lang kon indi lubos matuman ang tatlo ka kondisyones.
Sa pagtudlo sang Simbahan Catolica, “venial” lang ang pagakasala kon wala ang bisan isa lang sa tatlo ka kondisyones sa pagpakasala nga “mortal”: (1) mabug-at ang sala; (2) lubos ang ihibalo sa pagkabug-at sang sala; kag (3) may lubos nga pagpasugot nga himuon ini.
Tungod sini, indi ta mapihu nga ang namatay sa suicide ma-derecho gid sa Impiyerno, kay basi “venial” lang ang iya sala kag matupa lang siya sa Purgatoryo sa diin pwede pa siya kasaka sa Langit pagkatapos mag-agi sa “Purification”.
***
By the way, ang iban nga indi Kristiyano – kag bisan pila ka Kristiyano pa gani – nagapati nga ma-justify ang pag-panginmatay.
Katulad sang kamikaze suicide bombing, nga sadto ginhimo sang mga piloto nga Hapon sadtong World War 2. Para sa ila, indi ini kasal-anan kundi isa ka paghalad sang kabuhi (martyrdom) sa matarong nga pagpangapin sa ila pungsod.
Ukon ang “revolutionary suicide” sang People’s Temple, sa diin sadtong Nov. 18, 1978, 918 sang ila tumuluo ang nagkutol sang ila kabuhi paagi sa cyanide poisoning bilang protesta sa “inhuman conditions” nila sa kamot sang malupigon nga mga Ruso.
Ukon ang pagpangimatay sang isa ka babaye sa pagpangapin sang iya dungog batok sa paglugos sang mga manyak nga mga soldado sa panahon sang gyera.
***
Na-alarma gid ang aton Kristiyano nga katilingban sa ining ulihi nga report sang pagsaka sang kaso sang suicide sa probinsya sang Iloilo, labi na gid kay madamo sang naghimo sini mga lamharon pa.
Ang report nagasiling nga may 67 na ka suicide cases sa probinsya sang Iloilo sa sulod lang sang pitu ka bulan halin Enero tubtub Setyembre sang tuig 2019. Mga 22 sini naga-edad lang sing 10 tubtub 19 anyos.
Sa bug-os nga tuig, ukon 12 ka bulan, sang 2018, may 65 lang nga kaso sang suicide diri sa Iloilo.
Gani natublag na ang tanan sa probinsya, lakip na ang siyudad sang Iloilo kag naghingo na sang mga dapat himuon agud matagaan sing sabat ining palaligban.
Bisan pa sa sining pagkatublag naton sa sining mga kaso sang suicide ugaling, ang Filipinas, sa matuod, may manubo kaayo nga kaso sang suicide ikumparar mo sa iban nga pungsod.
Sa report sang World Health Organization sang sini lang nga tuig sang 2019, yara lang sa ika-163 ang Filipinas sa 183 ka pungsod, halin sa ibabaw nga may pinakadamo nga kaso. May 3.2 lang ka kaso ini per 100,000 sang populasyon.
Ang Lithuania ang No. 1 nga may 31.9 ka kaso per 100,000; ginsundan sang Rusya nga may 31.0. Ikatlo ang Guyana nga may 29.2. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
