NAGA-IGOD ang Pilipinas tungod sa korapsyon. Umpisa nga nabuyagyag kag nangin kaundan sang mga topiko kag pagsugilanon sang mga tawo ang natabu nga pagpamentaha sa kwarta sang pumuluyo, nagtuga na ini sang ginasiling nga ‘domino effect’ sa pangabuhi sang mga Pilipino.
Naga-amat-amat na ang pagbatyag sang ekonomiya tungod nagakawad-an sang pagsalig ang mga investor sa gobyerno. Nagaresulta ini sang pagkadula sang dugang nga kapital kag indi na magrisgo ang mga negosyante sa kahangawa nga basi mabutang sa peligro ang ila Negosyo.
Una nga nabatyagan sang ordinaryo nga pumuluyo amo ang pagbutyog sang inflation sang nagligad nga bulan sang Setyembre kon sa diin nagdangat ini sa 1.7% gikan sa 1.5% sadtong Agosto. Resulta ini sang mas madasig nga pagsaka sang presyo sang transportasyon kag pagkaon. Nagmahal man ang presyo sang mga baligya sa restaurant kag karinderya.
Bisan pa nga kabus ang 1.7% sa target sang Bangko Sentral ng Pilipinas nga 2-4% nga makabulig sa pag-umwad sang ekonomiya, apang ang tawo amo ang nagabatyag kag indi ang interpretasyon sa papel.
Tawo ang nagaplete kag nagakaon, ang papel nagasugid sang numero kag depende sa nagalantaw kon iya balewalaon ukon indi niya pagpabug-atan ang pagkabig sa numero.
Nagakahangawa man kita nga basi maglala ang sitwasyon sa ekonomiya tungod nadulaan na sang 1.7 trilyones ka pesos ang stock market bangud sa nagakatabu nga korapsyon sa gobyerno.
Sa sulod sang tatlo ka semana, bangud sang korapsyon sa flood control projects, nadulaan sang P1.7 trillion ang mga investor sa stock market sang Pilipinas.
Nag-uyog kag nagtublag sa pagsalig sang publiko ang billion-peso flood control project scandal suno kay Francis Lim, ang chairman sang Securities and Exchange Commission (SEC).
Tungod sini, apektado ang kabug-usan nga pag-umwad sang pungsod.
Kon maguba ang pagsalig sang mga negosyante, magalikaw sila sa pag-invest, wala sang kapital nga magasulod, wala sang gamiton para sa dugang nga negosyante, magahubas ang kapital, kag magakunol ang dalagan sang ekonomiya.
Kon matabu ang ini nga sitwasyon, apektado sini ang tanan, ang gobyerno, ang negosyo, kita nga pumuluyo ang magabayad sa sini nga presyo sang iskandalo sang korapsyon.
Samtang wala pa sang klaro nga hulag ang gobyerno agud nga mapasabat ang mga kawkawan, mga madasig kamot, mga malagba kuko, kag bentahuso ang mga tawo, indi kita makalaum nga magasalig ang mga negosyante kag padayon nga maga-alburuto ang mga pumuluyo.
Kinahanglan ang madasig nga imbestigasyon, ang klaro kag may direksyon nga hulag sang naga-usisa agud nga mapasabat ang mga may kahimuan, ang mga may salabton sa sini nga nahimo nga korapsyon.
Kon mag-igod ang iskandalo, mas magalawig ang epekto sa negosyokag sa ekonomiya. Magapalagyo ang mga investor kag mawad-an sang palangabuhian ang kadamuan nga mga mamumugon.
Sa subong, nagapanugod pa lang, nagakamang ang epekto, kag ang mas malala nga sitwasyon ang aton maaguman sa masunod nga binulan.
Kon paminsaron, ang iskandalo sang korapsyon mas daku ang halit kaysa sa mga nagalabay nga kalamidad sa pungsod, tungod nga palpak kag mahuyang nga proyekto mas nagdugang ini sa pagdaku sa balor sang halit sang kalamidad.
Ayhan, tuman kahuyang sang nagadumala sa aton gobyerno kon ngaa nagakatabu ini? Ayhan, tungod sa sobra nga pamulitika kag nagapangudal ang iban nga indi maunahan sang ila kasumpong sa masunod nga eleksyon? Ayhan, ginhimo nila ini agud nga mas makatipon sang daku nga pondo para sa masunod nga eleksyon?
Ayhan, tungod sa kadalok sa manggad kag kahubog sa poder rason nga namedyusan nila ang pagtaban sa kwarta sang pumuluyo?
Ginakadlawan na kita sang iban nga nasyon. Makahuluya ang bansag sa mga Pilipino nga ang mga lideres mga korap.
Nagabuylog kita sa madamo nga opisyales kag lideres nga padayon nga nagapangapin sa interes sang pumuluyo kag nagasikway sa korapasyon.
Kinahanglan sang pumuluyo nga magtindog kag isinggit ang hibubun-ot agud nga mapasabat ang mga namentaha kag ibalik ang ila gintaban sa kaban sang banwa.
Kon indi manindugan ang pumuluyo, kabigon sang mga hurong nga nahadlok ang tawo sa ila kag mas mangin poderoso sila.
Kon indi kita maghulag, padayon nila kita nga guyuron sa pil-as sang kalaglagan. Kon gusto naton nga magbalik sa husto nga banas, dapat manindugan kita batok sa kurap kag sa korapsyon.
Kon ginalantaw naton ang sitwasyon, bukas ang pinsar, humlad ang mata, makita naton nga nagalisa ang aton direksyon kag makapamangkot gid kita kon sa diin na kita nagapadulong.
Indi ka ayhan matingala kon lain na ang ginausoy nga ruta? Indi ka ayhan mamangkot kon sa diin na kita padulong? (bertladera@gmail.com)/PN
