NAGA-AMAT-AMAT na higko ang mabatian sa kahanginan. Samtang nagahilapit ang adlaw sang piniliay, mas nagalapuyot ang habuyanay sang mga isyu.
Gina-ukay ang mga nakalipas kag ang mga bagay nga makapamusing sa dagway sang kasumpong nga kandidato. Ginapangitaan sang pamaagi kon paano mapresentar sa mga botante ang kalainan sang kandidato.
Ginapa-atake sa iban nga tawo, ilabi na ang may kalain sang buot, agud mas maduagon kag mas kumbinsido ang mga ginahaboy nga isyu kag agud nga mahaylo ang mga tawo kag magpati nga malain gid ang natumod nga kandidato.
Nangin magkakilala, mag-abyan, kag magkaupod man sila sa partido sadto apang bangud sa linyahanay sa pulitika, nagsipak ang ila banas kag sila na mismo ang nagpakamalaut kag naga-atake sa kada isa.
Nagapati ako nga kon wala na sang maayo nga ipresentar ang kandidato agud nga mahaylo ang mga botante nga magsakdag sa iya, ang iya gina-topiko kag gina-atake amo ang iya kasumpong. Ginapangitaan sini sang paagi kon paano mangin malain sa panan-awan sang mga botante kag kangil-aran agud nga indi pagpilion.
Dapat likawan na ang ini nga sahi sang pagkampanya. Dapat ipresentar lang sang kandidato ang iya nga kwalipikasyon kon ngaa siya ang angay nga pilion. Dapat isugid lang niya ang kalidad sang iya kaugalingon kon ngaa dapat siya nga magpangalagad sa sina nga posisyon.
Nahigkuan na ang tawo sa pagpamati sa mga pakamalaut kag pagtamay sa kaangay nga kandidato. Mas luyag sang pumuluyo nga makabati sang mga maayo nga bagay gikan sa nagapapili, kon ngaa siya ang pilion sang pumuluyo.
Mas naluoyan sang pumuluyo ang mga kandidato nga ginatami-tami, ang mga kandidato nga ginahikayan ukon mga ginatapak sang iban.
Kahibalo na magpanilag ang pumuluyo. Nabatian na nila ang tanan kag may ideya na sila sa mga isyu. Nakatuon na sila sa paglipas sang panahon kag may kaalam na sila sa pagtukib kon ang isyu nga ginahaboy pakamalaut lamang ukon may kamatuoran.
Umalagi ang eleksyon, dapat nga halungan ang relasyon.
Indi dapat magpatama sa pagyaguta sang kaangay nga kandidato. Indi mapaktan ang lakat sang kapalaran, may posibilidad nga mag-updanay naman sa palaabuton. Indi manami batyagon nga ang imo yaguta sadto yara naman sa imo luyo, kaupod mo sa entablado kag nagasalo sa isa ka kawsa.
Sa pulitika, indi mo mapaktan ang imo mangin kaupod sa partido. Wala sang permanente nga kaupod bangud nagaligwat ang tanan sa tagsa ka magtapos ang eleksyon ukon antes ang pag-file sang certificate of candidacy.
Sa sunlog sang kapalaran, ang imo ginayaguta basi amo pa ang makabulig sa imo kahimtangan.
Indi kita makapakot sang aton swerte sa entablado sang kabuhi. Ihatag naton ang espasyo, ang higayon, ang tion sa kada isa nga makapresentar sang kaugalingon agud nga maluyagan sang botante.
Dapat bag-uhon na naton ang sahi sang pagkampanya. Likawan na ang paghaboy sang lutak sa kasumpong. Indi makabulig ang paglamhit sang buling nawong sang kontra.
Mas manami kon ang kandidato nagapahayag nga wala sang mahigko nga tinaga nga nagakawas sa iya nga baba. Wala sang may malain nga isyu nga ginahaboy, ilabi na kon tuman ka personal kag wala sang kahilabtanan sa panghimanwa.
Dapat programa lamang ang topiko. Programa nga makapaayo sa serbisyo kag kahimtangan sang pangabuhi sang pumuluyo. Dapat pagtalupangod sa kahimtangan sang komunidad ang hatagan sang importansya, kon paano solbaron kag kon paano mabuligan ang pumuluyo.
Ang ginapangita sang tawo amo ang kandidato nga may plano kag may programa para sa banwa. Ang may solusyon sa mga problema sa kaimulon, sa kakulang sang trabaho, kag kon paano mapaayo ang ikaayong-lawas sang pumuluyo.
Dapat may itan-ay nga solusyon kon paano makatibawas ang pumuluyo sa kapigaduhon, kon paano mabuhinan ang ginalukdo nga palas-anon nga buhis kag iban pa nga palaligban.
Solusyon sa problema, indi pakamalaut sa kasumpong ang luyag mabatian sang pumuluyo sa isa ka kandidato.
Ginalauman naton nga mag-untat na ila sa paghaboy sang malain nga tinaga kag sa pagpakamalaut sa kaangay nga kandidato agud nga mas paboran kag pilion sila sang mga tawo.
Kabay pa nga maghagan-hagan na sa pagpakalamaut ang iban sa kaangay nga kandidato kag kabay nga sa sunod nga piniliay wala na sang higko nga mabatian sa kahanginan. (bertladera@gmail.com/PN)
