SUBONG nga Sabado na kuntani ang “Pasungay Festival” sang banwa sang San Joaquin. Ini ila nangin kinandan nga hilikuton kag kahiwatan kada tuig. Ang tagsa ka San Joaquinhon nagakalangkag gid nga makita ang nagahibag nga mga karbaw sa tunga sang plaza.
Apang bangud sang pagmoderno sang panahon ginpasar ang kasuguan nga nagadumili sang mga hilikuton nga nagapaantos kag nagahalit sa kasapatan.
Diri na nagabungguanay ang kasuguan kag kultura. Kun ang mga animal rights advocates pa, dapat sundon ang kasuguan. Singgit sang mga San Joaquinhon, “Tuguti kami nga mapadayun ang amon kultura!”
Subong nga tuig ikaduha na nga higayun nga indi makapasungay ang San Joaquin. Bangud sina nagpaggwa sang opisyal nga pahayag ang ila alkalde nga si Mayor Ninfa Garin angut sa Pasungay 2020. Ari ang iya bug-os nga mensahe:
“Ang Pasungay isa ka bahandi nga kabahin sang kultura kag tradisyon sang mga San Joaquinhon nga ginpanubli pa naton sa aton mga kalolohan sa sulod sang malawid na nga tinuig kag nagakabagay lang nga pagapasanyugon suno sa ideya nga ang kultura isa ka tawhanon nga kinamatarung nga dapat ipadayunon sing hilway kag may responsibilidad.
“Sang nagligad nga tuig, ginpaiway naton ang paghiwat sang Pasungay bangud may ara nga mga tawo kag grupo nga nagapamalabag kay kuno ini supak sa laye nga ginatawag ‘Animal Welfare Act’. Bisan pa sini, ang lideres sang banwa sang San Joaquin wala naga-untat kag sa gihapon nagapadayon sa aton buluhaton agud depensahan ang Pasungay bilang isa ka kultural kag kinaandan nga buluhaton nga wala nagasupak sa laye. Indi ini isa ka porma sang “animal cruelty” kay sa pagkamatuod ginaselebrar lamang naton ang kaimportansya sang mga kasapatan sa aton adlaw-adlaw nga pangabuhi bilang agrikultural nga komunidad.
“Nagkadto kita kag nakig-istorya sa mga tawo sa nagakalain-lain nga lokal kag nasyonal nga ahensya sang gobierno para lang iduso ang kawsa sang Pasungay. Apang, sa malain nga palad, ang aton nga mga hibubun-ot wala gid napamatian kag ang aton mga kalihukan daw wala gid nahatagan sang positibo nga sabat. Sa pagkamatuod, nakaabot kita sa punto nga gusto naton nga ang korte makapaathag natuhoy sa Pasungay agud mangin mabaskog man ang aton posisyon natuhoy diri.
“Gani, sang may kasubo, ginapamaan ko sa tanan, ilabi na gid sa mga San Joaquinhon kag mga afficionado sang Pasungay nga indi kita makahiwat sang Pasungay sa sini nga tuig. Apang, sang may hugot nga determinasyon, ginapasalig ko sa tanan nga indi kita mag-untat sa pagpaninguha nga mabalik liwat ang Pasungay sa San Joaquin bilang aton namat-an kag ginatipigan nga tradisyon.
“Ginasigahum naton nga sa masunod nga tuig, bilang bunga sang aton pagpaninguha, magahiwat kita sang Pasungay nga hilway, wala sing kahadluk kag pangduha-duha kay ang ining aton kawsa sa Pasungay nasandig sa aton kultura kag nasantu sa laye.
“Ihoy San Joaquin!
“Mabuhay kita tanan!” (jpranco1975@gmail.com/PN)
