SA karon wala sing 100% safe, ukon 100% “effective” nga mahimo naton batok sa COVID-19, bisan pa gani sa paggamit sang Personal Protective Equipment (PPE) sang mga health workers. In fact, may mga napatay man sa ila.
Ang makaseguro lang nga indi malatnan kag makalaton sing COVID-19 amo lang ang mga pumuluyo ukon grupo nga wala pa malab-ut sang pagpangalapkap sini halin sa kon diin nagsugod (sa Wuhan, China) kag kon diin nakasaylo na ini.
Sa karon gani, yari na kag nagapanghalit na sa aton pungsod ang iloy-iloy nga COVID-19 lakip na ang pila ka “variant” sini nga mas makahalangawa sa pagpanglaton, katulad sang variant sa United Kingdom, South Africa, Brazil, kag ang Delta Variant halin sa India nga ginabantayan gid naton nga indi makasulod diri.
Sa matuod man, indi pa gihapon hilway kita sa COVID-19 bisan nga nabakunahan na kita samtang indi pa lubos mapamatud-an ang epekto sini sang mga health experts.
Ang mga health experts nagapanugyan pa gani nga sigehon anay ang naandan na nga pagpangamlig paagi sa minimum health protocols tubtub magsiling na sila nga may mapat-ud na nga panahon nga mahilway ang mga pumuluyo at least sa pila lang ka bulan ukon tinuig.
Ang ginapanugyan nila amo man gihapon ang minimum health protocols katulad sang paggamit sang face mask, handwashing upod ang habon, social distancing, kag paglikaw sa pagginutok (crowd) kag kulang sing ventilacion nga mga lugar.
***
Tungod wala pa kita sing lubos nga sabat batok sa COVID-19, luas sa pagpabakuna kag padayon nga pagtuman sang health protocols, ano ayhan ang mahimo naton agud makapangamlig ang mga pumuluyo?
Una na diri ang ihibalo naton halin sa health experts nga ang COVID-19 virus infection mahibal-an lang sa tatlo pa ka adlaw despues tubtub sa 14 ka adlaw.
In other words, kon hilway kita sa mga sintoma sang COVID-19 pahibalo na ini sa aton nga wala kita sang COVID-19, discounting ang posibilidad nga basi dala mo ang virus tungod nga asymptomatic ka nga wala nagapakita sing sintoma.
Sa nahibal-an sang mga health experts, labi na gid sa China, sa masami “mild” lang ang igu sini, nga pwede ma-ignore kay madula lang ini.
Tungod sini, bisan wala ta man gina-admitir, ginapasugtan ta man gani diri sa pungsod ang hilway nga paghulag ang bug-os nga panimalay nga wala nagagamit sing face mask kon sa sobra 14 ka adlaw nga wala man nagapakita sing sintoma. Ginatugot ta man ang hilway nga pag-angkasanay sang mag-asawa nga indi malapit sa iban.
In fact, may mga barangay officials nga wala man naga-istrikto sa magkasilingan sa ila barangay sa ila paghinambaro basta wala lang nagapakita sang sintoma sa ila pag-inupod. Ginapanugyan lang nila sa magkasilingan nga mag-amlig sa nagabisita ukon nagakadto sa ila lugar sa pag-deliver sang online order kag kon ano pa nga importante nga buluhaton sa ila lugar katulad sang pag-check sang mga “reading” sang mga metro sang tubig kag kuryente.
Ining paghinambaro sang mga magkasilingan, lakip ang pagkit-anay sing masami sang mag-abyan nga nagasalig nga wala sila sing COVID-19, “social bubble” kon tawgon, nga ginakilala kag wala man gani gina-istriktuhan sang mga public officials sa United Kingdom, New Zealand kag Sweden, although wala ini gina-authorize sang mga health authorities.
Ngaa ayhan wala gid man ginapapunggan ining “social bubble” sang mga health authorities? Tungod seguro luyag man nila, bilang mga scientist, tun-an kag hibaluon kon ano ini ka daku nga kabangdanan sang virus transmission nga indi sila mabasolan, tutal sa aton Demokrasya indi basta mapilit mo ang mga pumuluyo sa ila man luyag himuon nga madepensahan man nila sang ila kinaalam.
***
Paano ayhan naton matugutan ang “social bubble” sa gwa sang puluy-an kag sa sonado nga kasilingan, nga wala gid man naton gina-istriktuhan?
In fact, ginatugutan na naton ang mag-dine-in ang pamilya sa mga restawran kag maluag nga paglibut-libut sa mall samtang nagatuman sang health protocols.
Ano ayhan kon tugtan ta man ang pagtililipon – sa conference man, party, plaza ukon sa beach upod ang kabataan – tubtub sa 50 ka tawo, katulad sa Sweden, basta diri sa aton may COVID-19 medical card ukon certification lang nga wala sila nakapakita sing sintoma sugod sadtong 14 ka adlaw antes? Of course, kon itugot gid man sang aton health authorities!/PN
