Quo vadis, Maharlika Fund?

INDI tanan sa Kongreso kumpome sa pagpasar sang kasuguan para gamiton ang manggad sang pungsod (sovereign wealth) bilang state-owned investment, nga ginhingadlan sang Marcos Administration nga Maharlika Investment Fund (MIF).

 Ginproponer ini sadtong Nobyembre 2022 ni Presidente Marcos Jr. kag sang pitu (7) ka katapo sang House of Representatives nga nagalakip sang anak niya nga si Sandro Marcos kag sang iya pakaisa nga si Speaker Martin Romualdez.

Gin-aprubahan ini sang daku nga mayoriya sa House of Rrepresentatives  kag sang Senado sa pagpanguna sang mga kaalyado sang Presidente bisan pa sa matigda nga pag-oponer sang political opposition, lakip sang pila ka kaalyado sang Presidente nga wala basta nagpadala sa grupo “without thinking” bilang COO (Civilian Opod Opod ) lang.

Gintudlo sang mga naga-oponer ang daku nga posibilidad sang corruption sa paggamit sining MIF. Gintudlo man nila ang peligro sa ekonomiya sa kabug-usan sang indi paggamit sang “surplus public  earnings” lang; kag paggamit, instead, sang mga kinitaan kag pondo sang gobyerno nga nagabutang sa risgo sang pila ka reserved funds agud indi magulpihan sa pag-us-us ang aton ekonomiya kon “worse comes to worst” sa paggamit sang MIF. Labi na gid tungod sang padayon karon nga mga kinagamo sa kalibutan nga nagabutang sa alang-alang sang ano man nga hulag pangnegosyo.

Sa matuod, wala gid man kita”surplus earnings” kundi “deficit spending” kag padayon nga pagpangutang. Kag kon may masaligan kita nga mabawian, ang nagalumapaw gid lang nga pasalig sang mga “economic manipulators” ni PBBM sa milagro sang MIF.

Maayo pa gani seguro nga pasanyugon na gid lang naton ang pagsulod sang foreign investments nga makapatukod sang mga industriya kag negosyo nga makahatag trabaho sa aton mga pumuluyo kag makapasulod sang dolyar para sa aton currency reserves.  

***

In fact, ang initial seed money naton nga P125 Billion sa MIF halin lang sa Philippine national government, Land Bank of the Philippines, kag sa Development Bank of the Philippines upod pa ang Central Bank.

Kag, kon pwede naton mapatihan, basi magamit man dira pati na ang “savings” sang GSIS, SSS kag PhilHealth.  Sunu ina kay Senador Bato sa iya pagpati nga pwede nila mahimo ini paggi sa mga “third parties”.

Huwag naman! Kaluluoy man ang mga pensioners sang GSIS kag SSS kag health benefiaries sang PhilHealth kon matabo nga madala pa sila sa disgrasya sang MIF.

Indi katulad ini sa kaso sang Norway sa Uropa nga naggamit sang ila “sovereign wealth” halin sa ila “export earnings surplus” sa ila madinalag-on nga offshore oil fields, kag sa Singapore tungod sang ila “growing foreign reserves”.

***

Isa sang nagapamatok gid sa ining MIF amo ang utod mismo kag kaalyado ni Presidente nga si Senator Imee tungod daku ini nga tentasyon para sa korapsyon.   

Nga daan nagapabilin gihapon ang wala pagtahaw nga korapsyon sa aton gobyerno. In fact, sunu sa Transparency International (Ti) sa “scoring” sini sang level of corruption sang mga 180 ka pungsod sa kalibutan, dala kita sa mga pinaka-corrupt nga mga pungsod.

Sa paggamit sang scoring sang TI, ang score sang “highly corrupt” amo ang zero (O) samtang 100 kon “very clean”.

Sadtong  2022 gintagaan sang TI ang Filipinas sang score nga 34 nga naglakip sini sa ika-116 nga ranggo halin sa ibabaw upod sa Algeria, Angola, El Salvador, Mongolia, Ukraine kag Zambia, nga nagapakita nga significante ang corruption sa sining mga pungsod.

Sa pagka-matuod, may mga kasuguan man kita nga nagapataw sing mabug-at nga penalidad batok sa corruption pero nada kay wala naman ini sing ngipon sa kamot sang aton mga tagpatuman. Kon si Pedro pa gani ang pahambalon, paano abe sila manglagas sing tuod-tuod sa mga corrupt kay numero man sa pagka-corrupt ang madamo sa ila. Ang ila gani kuno hurubaton amo ang: “What are we in power for?”

***

Well, yara na ina nga kasuguan kag igapatuman na gid lang sang kon sin-o gintugyanan ni Presidente Marcos. Tani indi sila pareho sa Davao Group ni Duterte nga pati bakuna sa Covid-19 kag face mask himuan pa nila sang pangkurakot, samtang ang mga akusasyon batok sa ila daw wala lang sing mapadulungan kag daw madula na gid lang.

Ang masiling ta lang sa subong seguro amo nga tani wala nagsala si PBBM sa iya gintugyanan sa paggamit sining MIF agud i-invest sing madinalag-on sa kon diin man nga mga  proyekto nga makitaan naton bisan sa interest lang.

Kag indi lang agud makaganar sing dugang nga kita kundi agud indi man kita mangin kasosyo pa sa mga proyekto nga nagaguba sang environment sang aton kalibutan kag nagapasanyog pa sang Climate Change!/PN