Tagas

NAUYANG na ang langis, ang bulsa sang kompaniya ang magatangis.

Masakit nga lahog ang ginapangatubang sang AC Energy Philippines matapos nga may pagsigabong nga nabatian sa ila Power Barge 102 kag may nag-agay nga langis gikan diri kag naglapta paagi sa anod sang dagat kag huyop sang hangin.

Daku nga hangkat sa tagdumalahan sang sini nga kompaniya kon paano limpyuhan ang masangkad nga nadangatan sang bunker fuel sa mga baybayon sang Iloilo kag Guimaras.

Kon ano ka damo ang langis nga nagtagas, ayhan ano man ka daku nga balor sang kwarta ang mahul-an gikan sa kaban sang ila kompaniya agud nga mahimos ang ila lapta.

Nagapanagang na ang mga pumuluyo sang Bo. Obrero kag Mansaya sa Lapuz kag sa tagsa ka adlaw posible nga madugangan pa ang numero sang mga apektado. Kaangay man ang sitwasyon sa probinsya sang Guimaras nga may madamo man nga barangay ang apektado bangud nakasalawid na didto ang langis kag nagtapik na sa mga pukot, mga bato, mga katunggan, mga honasan kag mga haligi sang mga balay.

Kinahanglan sang kompaniya nga maghulag sang madasig agud indi na maglawig ang kalbaryo kag madugangan ang mga apektado. Ginabulubanta sang Philippine Coast Guard nga kapin sa 10 tubtub 12 ka adlaw ang kinahanglan agud lubos nga matinluan ang palibot.

Kinahanglan sang kompaniya nga magpaminsar sang madasig kag epektibo nga istratehiya agud nga indi magtagas ang ila kita kag manghakop sang ginansya sa dagat.

Nakahibalo na ang mga residente sang Guimaras kon paano sila manukot sa kompaniya bangud sa nagtagas nga langis. Isipon nila ang panimalay nga apektado, ilabi na ang mga nagapuyo malapit sa baybay, kag kon pila ang manugpangisda nga wala sang hulik bangud sa sitwasyon. Isipon man nila ang ila kita sa matag-adlaw kag sa tanan nga adlaw nga yara ang epekto sang nagtagas nga langis.

Maipit sa sitwasyon ang tagdumalahan sang kompaniya bangud dapat sini nga atubangon ang gobyerno sang probinsya sang Guimaras, sang probinsya sang Iloilo kag syudad sang Iloilo. Ang kada isa may problema nga ipalab-ot, bitbit nila ang yamo sang mga pumuluyo.

Daku ang alatubangon nga problema para sa mga tawo nga apektado. Gikan sa mga nabahuan sa bunker fuel tubtub sa nawad-an sang palangabuhian.

Daku man ang atubangon nga problema sang AC Energy Philippines sa Bureau of Fire Protection kon ngaa nagluntad ang sunog. Dapat man sila nga magpaathag sa DENR. May kabalaka man diri ang DOH para sa ikaayong-lawas sang mga tawo. Nagakabalaka man ang BFAR sa paghulik sang mga isda kag matuga nga halit sa mga manugpangisda.

Kon ano kasangkad sang nalab-utan sang nagtagas nga langis amo man ina ka damo sang palaligban nga dapat solbaron. Magluwas pa ini sa latab nga indi man magpaumod sa iya sitwasyon.

Nagareklamo na ang Iloilo City government bangud daw pinabay-an ang sitwasyon sang mga pumuluyo sa evacuation center. Kulang sa pag-atipan sang kompaniya kag halos nagakinot sa paghatag sang angay nga akomodasyon.

Nagtagas naman ang kaban sang kompaniya bangud napilitan sila nga magrenta sa mga hulot sang mga hotel agud didto pateniron ang mga pamilya nga apektado. Nag-akto sila gilayon bangud sa kahangawa nga sila ang han-usan sang kaso sibil, kriminal kag administratibo.

Imbis nga magsandig sa iskutinyo sang local government unit, dapat may kaugalingon nga tawo ukon tinugyanan nga grupo nga maga-uyat sa sini nga siwasyon ang AC Energy Philippines. Kinahanglan nila nga magpabulig sa mga nakahangop kon paano mapigaran ang padayon nga pagtagas sang kadamuon sang apektado. Kinahanglan nila nga magpabulig agud indi na maglapta pa ang latab tubtub sa guya sang pulitika.

Indi na bag-o sa Iloilo kag Guimaras ang oil spill. Madamo na sang natun-an. Madamo naman sang kontrobersya nga nalampuwasan. May nagyambi, may nagpangunyadi. May indi apektado nga nakabenepisyo, may apektado nga wala nakabaton sang bisan isa ka sentimo.

Magasto ang pagtulun-an nga ginhatag sang sirkumstansya sa sini nga kompaniya apang kinahanglan nila nga atubangon. Ang hapdi sang pilas, kon kaisa, amo lang ang makapamarasmas. Dapat ipasiguro gid nga sa sunod dapat wala na sang may magtagas. (bertladera@gmail.com/PN)