PAANO bala ang manugbaligya makabulig sa manugbakal agud makakinot samtang makabaligya man siya sing maayo, labi na gid sa panahon sang pagtinaas sang balaklon katulad subong?
Sa masami, kon nagataas ang bili sang iya ginabaligya sa merkado, maabtik itudlo sini ang pagtaas man sang bili sang iya ginakuha nga inugbaligya kag dayon man niya pataas sang presyo sini sa merkado. Wala siya kuno “choice” kundi bawion ang kakulangan sang iya kita.
Malungo-lungo na lang sina ang manugbakal kag mangita sing medyos kon paano mapaigu ang iya dapat baklon. Daw pareho bala nga gin-surrender na niya ang Bataan sa manugbaligya nga wala sang bisan ano nga reklamo.
Ang iban, ugaling, mangakig gid kay wala sila nagapati sa rason sang manugbaligya. Nga daan kinaandan nga pagpati sang madamo nga “kon butigon ang (kwan), mas butigon ang (kwan)”, nga sa iban indi man matuod. Nabal-an naman ninyo seguro kon sin-o nga “kwan” ang ginatumod naton. Of course, mabakal gihapon sila sang ila kinahanglanon although todo kumod na.
Ano bala ang matugda dira sang aton abyan nga si Pedro nga kilala naton nga wais gid sa iya pagpamalaklon sa merkado.
Sunu kay Pedro dapat wais nga negosyante (sa maayo nga paagi, siyempre) ang manugbaligya agud makabulig man sa manugbakal samtang makaganar gihapon nga wala sing may nagalangod nga manugbakal.
Duha dira at least ang paagi. Ang isa amo ang pagbaligya lang sing binilog nga makaganyat sa manugbakal nga pigado, ukon isa ukon pila lang ka bilog ang kinahanglan. Gani indi bagay nga pinunsok lang ang imo itanyag ibaligya. Ang matabo amo nga indi ini sila magbakal sa imo, kag wala ka man sing kita sa ila!
Ang isa pa ka paagi agud makabulig man sa manugbakal, samtang nagakita gihapon ang manugbaligya, amo ang pagbaligya sing binilog dungan sa pinunsok, nga mabaligya mo sing “wholesale”.
Tungod sini, samtang may manugbakal ka man nga isa ukon duha lang ang kinahanglan, may pwede man ma-enganyo nga manugbakal nga mabakal dugang sa “wholesale price” nga ma-reserba niya sa sunod nga adlaw. Makalibre pa siya sing pamasahe kay indi anay ini makakadto sa merkado.
Por ejemplo lang nga ang isa ka bugkos nga ulutanon nagabili sing P5. Pwede ma-engangyo ini nga ibaligya ang tatlo ka bugkos sing tag-P4.90 lang ang isa, nga sa kabug-usan magabili lang tanan sing P14.70, sa lugar nga P15 kon binakal sini sang isa-isa.
Por ejemplo man…By the way si Pedro klasmit ko anay sa high school sa subject nga Basic Spanish kon ngaa siya kahibalo sing “por ejemplo”, ukon “for example” sa English. Ugaling diutay man lang ang nasulod niya sa iya ulo tungod idol niya si Dr. Jose Rizal nga kontra gid ang mga mapintas nga mga Katsila nga nagagahum sadto sa aton pungsod. Sadto ang official language sang pungsod amo pa ang Filipino, Spanish kag English. Sa karon Filipino na lang kag English.
Balik kita sa “por ejemplo man”…pwede man magbaligya lang sing kinihad. Kon magbakal sing mansanas ukon bisan ubas pa, por ejemplo man, pwede isuhestyon ang pagbakal sini sa tunga ukon tunga sang tunga (1/4) ka kilo lang para makabakal ang bisan pigado.
Kon kasubong sina ang pagbaligya mo sang imo inugbaligya makabulig ka matuod sa manugbakal.
Ginahingyo ta man sa gobyerno nga palaparon ang malab-ut sang pagbaligya sang barato nga Kadiwa goods, kag lab-uton gid ang mga lugar sang mga informal settlers.
***
Good to know nga may plano gali ang MERALCO kag Global Business Power Corp. sa Lapaz, Iloilo City nga mag-expand sang ila serbisyo sa Visayas, una sa Cebu kag Iloilo.
This time, agud magpasanyog sang renewable energy projects diri. Nagapangita na gani sila sang matukuran nga “solar farms” para diri.
Nagasabat ining ila hingyo sa aton problema sa Climate Change kag nagapaseguro pa sang pag-angkon naton sing “sustainable”, ukon wala pagkaubos, nga “energy” halin hydropower, wind kag solar power kag kasubong nga sources.
Mangin ka-kumpetensya pa ini sa pagpanubo sang bili sang kuryente batok sa mga power plants nga ginapadalagan pa sa subong sang fossil fuel sa medyo madugay pa nga panahon kay indi man madale-dale nga dulaon pa ang mga ini.
Tani madayon na sa indi madugay ining plano nila agud lubos na matigayon ang “sustainable energy needs” sang Panay Island para sa talunsay na nga lakat sang ekonomiya sini./PN
