[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’Panugdaon ni Matt | Tunga sa tasa nga kan-on lang?’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
Ni Wenceslao “Matt” Mateo Jr.
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
Tuesday, June 20, 2017
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
GINA-PROPOSE sa karon sa Kongreso kag pila ka mga konseho lokal ang magpasar sang kasuguan nga naga-obligar sang mga restawran kag iban pa nga kalan-an pampubliko agud mag-serve lang sang tunga sa tasa nga kan-on.
Makabulig kuno ini sa pagsabat sa problema sang pungsod sa kakulangan sang aton gina-producir nga bugas, nga sa karon gina-programa sang Duterte Administration nga matuman sa sulod sang duha ka tuig.
Pila ugaling ka eksperto sa agrikutura ang wala nagapati sini. Basi lampas pa sa anom ka tuig nga terrmino ni Presidente, siling gani nila.
Bisan ano pa ka daku ang problema ta sa bugas, indi ako ya kumpormi ugaling sa sining ginahingyo nga kasuguan nga i-serve lang ang tunga sa tasa nga kan-on sa kostumer.
Ang aton Konstitusyon nagapanugyan sang isa ka ekonomiya nga sandig sa Free ukon Individual Enterprise, sa diin ginapabay-an ang mga naga-negosyo sa kon ano man ang ila himuon sa ila negosyo nga wala gina-entrahan sang gobyerno.
Ti, ngaa obligahon ta gid ang mga kalan-an pampubliko nga tagaan lang ang kostumer sang tunga sa tasa nga kan-on, samtang kulang gid kaayo ina sa tiyan sang Pilipino? Basi maakigan ka pa sang kostumer.
Of course, luas lang kon magresulta na ini sa “unfair competition,” katulad sang reklamo kontra sa promo sang Grab kag Uber taxi sa madamo lang nga mga pungsod, lakip ang pila ka siyudad diri sa Pilipinas.
Nalipat lang seguro ang mga nagaduso sining kasuguan sa kaundan sang aton 1987 nga Konstitusyon. Ukon desperado na sila sa aton problema sa bulugasan sang pungsod nga sa madamo nga tinuig pulos lang pasalig, nga wala sang katumanan, nga maagom na ang self-sufficiency sang pungsod sa bugas.
Ano gid bala ang daku ta nga problema sa pagpatubas sang bugas? Teknolohiya agud maka-producir sang binhi nga maaayo mamunga? Indi.
Ari sa aton ang International Rice Research Institute (IRRI) nga nagapanguna sa syensa sang pagpatubas sang bugas sa Asya. Ang matuod, diri lang nagtuon ang Thailand, Vietnam, Myanmar kag iban pa nga pungsod sa Asya, apang sila pa karon ang naga-export ukon nagabaligya sang bugas sa Pilipinas.
Basi ang problema yara sa kakulang sang mga ulumhan agud tamnan sang humay. Posible, kon i-kumparar sa sining tatlo ka mga pungsod. Pero, kulang gid bala kita sang mga ulumhan para sa humay? Ukon madamo man kita sing ulumhan ugaling madasig man ang pag-convertir sini agud himuon subdivision sang mga developer agud ma-negosyuhan sing husto ini.
Tungod sa madasig ang pagtubo sang aton populasyon? Daw indi man a. Amat-amat na gani nagadiutay ang aton pagdamo tungod sa family planning.
Indi ayhan tungod madamo na karon sang negosyo nga nagagamit sang bugas para sa ila mga produkto katulad sang mga crackers, mga native nga kalan-on katulad sang puto, Valenciana, linugaw nga may gata kag panakot, kag iban pa?
Samtang, ang aton mga milling plants substandard naman ang kalidad nga amo pa gani ang nagauyang sang madamo nga bugas.
Bilang isa sa mga mayor nga solusyon, kinahanglan na bala naton ang dugang nga irigasyon para magsanyog pa ang patubas sang humay? Depende.
Kon magpatindug man lang kita sang daku nga dam nga magdala kahalitan sa kabuhi kag propiedad sang mga pumuluyo kay nagapungko ini sa earthquake fault, indi na! Mapatindug na lang kita sang magagmay nga mga dam nga indi makahalit sa aton, katulad sang naproponer na ni Iloilo Governor Arthur Defensor, Sr.
Sa malip-ut nga panghuna-huna, indi kita kumpormi sa sining gina-proponer nga kasuguan tungod supak ini sa Free Enterprise nga provision sang 1987 Constitution, indi praktikal kay kulang pa gani sa Pilipino ang isa ka tasa tagaan mo lang tunga sa tasa, kag madamo pa ang solusyon nga mahimo ta nga indi ta kinahanglan pagutman ang pumuluyo sa tunga lang ka tasa nga kan-on./PB
[/av_textblock]
[/av_one_full]
