HIMAKASAN nga mapahangop ang kadamuan sa kon ano kaimportante ang bakuna imbis nga magpahayag sang mga pulong nga makatublag sa panimuot sang pumuluyo nga daw kaangay nga sila ang ginapahog.
Sa karon nga kampanya ukon adbokasiya sang gobyerno, ilabi na sang mga local government unit, nga ganyaton ang pumuluyo nga magpabakuna kon mag-abot na gid man ang bakuna ang dapat nakasentro sa pag-edukar ukon pagpalapnag sang impormasyon.
Kahibalo kita nga luyag lang sang lokal nga pamunuan nga pangapinan ang iya pumuluyo sa risgo nga mahimo matuga sa tawo kon indi maproteksyunan sang bakuna kag agud nga mahilway ang komunidad sa makatalagam nga virus.
Sa subong, imbis nga magwakal sang mga tinaga nga makasaklaw sa balatyagon sang kada isa, dapat nga obrahon sang syudad amo ang padayon nga pagpaalinton sa tawo kon ano kaimportante sang bakuna.
Kaangay sa ginahimo sang Southern Iloilo Health Zone sa primer distrito sa probinsya sang Iloilo, nagahiwat sang Vaccine Literacy Program si 1st District congresswoman “Doc Nanay” Janette Loreto-Garin agud nga mapahangop sa mga pumuluyo kag masabat ang palamangkutanon sang pumuluyo agud nga mapanas ang ila kahangawa. Luyag ni Garin nga pangapinan ang pumuluyo batok sa COVID-19 paagi sa bakuna.
Mas gin-una nila ang paglibot kag pag-edukar kaysa nga magpahayag sang sikwawi nga ideya. Nagapati sila nga kinahanglan sang tawo ang impormasyon kaysa sa sila ang puhagon agud nga magsunod sa tuyo kag handom.
Samtang nagahulat sa pag-abot sang bakuna, dapat mapahangop kon paano ginahimo ang bakuna, kon paano ginbalabagan sang mga nagkontra sa bakuna ang ini nga lihok santu sa mga eksperyensya sang nagliligad kag kon paano nagpangibabaw ang maayo nga tuyo, kon ano ang mga sahi sang bakuna, kon ano ang mabatyagan sang nagpabakuna, kag kon tubtub san-o ang proteksyon sang bakuna, kag iban pa nga pagpaathag tuhoy diri.
Ini ang kinahanglan sang tawo nga mahibaluan kag indi nga pahugon sila nga kon indi sila magpabakuna indi sila makasulod sa ila opisina ukon indi sila makanegosyo.
Kuntani, magpasad sang grupo ang lokal nga panguluhan agud magpaalinton, ukon mag-edukar sa tawo kag indi anay pagpatugdaon ang mga pulitiko nga wala sang hinalung-ong sa bakuna agud nga wala sang may mabungat nga tinaga nga makasaklaw sa balatyagon, ilabi na sang mga mamumugon.
Maayo pa si Gov. Arthur Defensor Jr. sa probinsya sang Iloilo bangud wala siya nagapabor sa ideya nga “no vaccine, no work” policy.
Una nga pahangpon ang mga frontliner bangud sila ang dapat mauna nga magpabakuna, sunod diri ang mga may unay nga balatian sa lawas kag ang mga tigulang nga mga ginakabig nga “vulnerable”.
Gin-athag man ni Dr. Jessie Glen Alonsabe, ang Regional Epidemiologist sang Department of Health 6 nga boluntaryo kag wala ginapilit ang pagpabakuna. Nasandig sa kada indibidwal ang desisyon kon luyag niya ukon indi nga magpabakuna.
Bisan pa nga pila sa mga COVID-19 vaccines ang nakita nga may mataas nga level of efficacy apang wala sang bakuna nga 100 percent protective suno sa World Health Organization. Bilang resulta, posible nga may gamay nga porsyento sang mga tawo nga wala naga-develop sang protection santu sa ginalauman matapos mabakunahan.
Dugang diri, ang specific characteristcs, ang pila ka factors kaangay sang edad sang tawo, ukon ila underlying health conditions ukon previous exposure sa COVID-19 ang may impact sa ka-epektibo sang bakuna. Wala pa man nahibaluan kon ano kalawig ang immunity nga mahatag sang magkatuhay nga mga bakuna. Ini ang isa sa rason kon ngaa, bisan nag-umpisa na sa pag-roll out ang COVID-19 vaccines, kinahanglan naton nga gamiton ang tanan nga public health measures nga nagagana, kaangay sang physical distancing, pagsuksok sang face mask kag paghugas sang kamot.
Kuntani, imbis nga magpaminsar sang kon ano-ano nga makapatay-og sa pinsar kag balatyagon sang tawo, dapat una nga magbisita sa website sang World Health Organization ang mga pulitiko agud nga maathagan kag agud nga indi nila marawit ang ila kakulba sa balatyagon kag pinsar sang iban.
Tuman ka damo sang doktor sa syudad nga mas may ihibalo tuhoy sa bakuna nga may ikasangkol sa pagpaathag. Kinahanglan lang nila nga i-laymanize ukon pasimplehon ang technical terms agud nga mas mahangoan sang tawo. Dapat diri nagakonsentar ang city government kon sensiro ini sa iya handom nga pangapinan ang pumuluyo kag agud nga liwat papagsikon ang ekonomiya.
Edukasyon kag indi emosyon. Siyensya kag indi pulitika. Ini ang armas agud ang kahadlok mapanas. (bertladera@gmail.com/PN)
