SA ATON paagi sa pagpasabat sa akusado sang akusasyon batok sa iya sa aton Demokrasya, ang suspetsado una ta nga gina-“presume”, ukon ginatagaan sang pagpati, nga inosente siya sa akusasyon.
Kag ina ginapanindugan naton tubtub mahusgahan gid siya sing pat-ud sang may ikasarang nga tinugyanan (ang husgado ukon korte, sa masami) nga nakasala siya ukon wala.
Ina bisan matindugan pa sang isa testigo nga mapatihan sang publiko nga nakahimo siya sang isa ka malain nga bagay.
Ina man tungod posible nga justified man ang iya ginhimo, katulad sang “self-defense” ukon nahimo niya ini sa indi husto nga pamensaron. Ukon ginpatu-patuan lang siya sang may akig sa iya ukon sang may luyag lang gamiton siya sa pagluwas sang may matuod nga kasal-anan.
In fact, indi man masiling nga kon nalagyo ang suspetsado ukon bisan nagbatu pa sa mga otoridad nga may kasal-anan na siya.
Posible nga may gutgot ang pila sang mga otoridad nga nagalagas sa iya, kag indi siya luyag magpadakop sa ila kay makastiguhan lang siya ukon patyon man.
Posible man nga gapati siya nga handom gid siya patyon, labi na gid kon may kaangtanan sa Away sa Droga sang gobyerno ni Presidente Duterte, sang mga ginapatihan nga mga death squad tungod lang sang wala tupong nila nga kaugot sa mga druglord ukon drugpusher bisan nagbag-o na ini.
Sang sini lang, sadtong Hulyo 2, si Tanauan Mayor Antonio Halili gintiro patay sang isa ka “sniper” samtang gapanguna siya sa flag-ceremony sa atubangan sang city hall.
Ara ini siya sa narco-list ni Presidente Duterte bisan sa iya kasupog sa pag-away sa droga sa iya banwa, nga ginkatingala gani sang iya pamilya.
Gin-deny niya ining akusasyon kontra sa iya upod sang iya pamilya nga nanghangkat gani sa mga otoridad nga imbestigahan sila.
Ang suspetso amo nga ubra ini sang ginapatihan nga death squad sang kapulisan, ukon sang may gutgot sa iya tungod mismo sa masupog niya nga away sa droga. Si Mayor Halili ang nagpasimuno sang “Shame Campaign” sang mga durugista kag mga kriminal sa iya banwa . Ginaparada niya ang mga ini sa dalanon.
Ginpanginwala sang goberyno ni Presidente Duterte ang death squad sadto pa, kag nagapanghangkat pa gani nga pamatud-an ini sang Commission on Human Rights kag iban pa nga mga human rights group diri sa pungsod kag bisan sang pila pa ka pungsod sa luas. Ginatudlo ini nga krimen sang gobyerno sa mga karibal nga sindikato ukon sang may gutgot personal sa mga biktima.
Sa subong, wala pa sing may napamatud-an nga death squad, apang ang pagpati sa sining squad squads yara gihapon, nga nagahatag sang kakibang sa iban kay basi masal-an sila tungod himata nila ang isa ka drugpusher ukon may kaaway sila sa pila ka mga trigger-happy nga mga pulis.
***
Importante ining “presumption of innocence” nga ginahatag naton sa suspetsado kay indi kita luyag husgahan ang sin-o man nga wala sing tul-id nga pamatuod, labi na gid sa pagpamat-ud na mismo sang husgado.
Indi kita luyag pakalainon ang sin-o man nga ikahuya niya kag sang iya pamilya nga makaguba sang ila reputasyon kag padayon nga pagpangabuhi sing malinong kag mabungahon samtang, sa matuod, inosente gali sila sa gina-akusar sa ila.
Ginalakip naton ang ining panghuna-huna sa mga suspetsado nga nagaduso kag nagapalapnag sang makahalalit nga droga. Kinamatarong sang tanan ang wala pinilian nga pagpatuman sang hustisya, gamay man ang imo kasal-anan ukon pareho pa kabug-at sa kalibutan.
Indi ta pagkalimtan nga sa aton Demokrasya gatindug kita sa isa ka “just war”, lakip na ang Gyera sa Droga sa diin ang pagpatay sa suspetsado dapat isa lang ka “last resort” – sa isa lang ka “defensive war” ukon “self-defense” kag indi paagi sa extra-judicial killings (EJK), ukon pagpatay nga wala nagasunod sa “due process” kag supremacy of the law”. Kag nagasugod ini sa “presumption of innocence” sang akusado. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
