INDI pa naton matungkad kon ngaa gintugyan ni Presidente Rodrigo Duterte ang pagpamuno sang away kontra droga kay Vice Presidente Leni Robredo bilang drug czar, kag kon ngaa ginbaton man ini sang naulihi.
Magkasumpong ang ila political party kag langis kag tubig ang ila mga tindug sa madamo nga isyu sa panghimanwa, labi na gid ang angot subong sa problema sang ilegal nga droga.
Hikay gani si Duterte sa ikasarang ni Robredo sa pag-atubang sa problema sang pungsod, sa kabug-usan.
Pero, basi political play man lang ini kay kontra partido sila. Kag indi man imposible ang mag-cross party line kon ang kaayuhan na sang pumuluyo ang napatad.
***-
Sa bahin ni Duterte, gusto sini tapuson ang problema sa droga paagi sa maduguon nga inaway. âI will kill you!â siling gani niya. In fact, mga 6,000 na ang napatay nga mga drug suspects sa record sang kapulisan, nga ginbutang naman sang mga human rights advocates sa mga sobra 10,000.
On the other hand, sugot si Robredo nga pa-igtingon gid man ang away sa droga. Ugaling sa istrikto gid nga pagsunod sang âdue processâ, kag indi lang sa abtik sa pagbunot sang pusil, nga sunu sa iya naga-resulta sa âsenseless killingsâ.
Para kay Duterte, ang mga drug addicts mga nabuy-an ini sa dalan nga mga kriminal, nga sa diutay lang nga tingki magtuga sing rape, hold-up, kidnapping, kag murder, gani indi masaligan kag dapat pirme ready ang tudlo sang pulis sa gatilyo.
Sa bahin naman ni Robredo, ining mga drug addict mga pasyente nga mabulong pa kag mapakalma â paagi sa maintenance medication sa tion sang withrawal â tubtub lubos mag-ayo sa padayon ng pagbulong sa ila.
***
Ti, kay gintugyan na si Robredo sa pagpanguna sa drug war, ang luyag na gid lang bala sini ang pasugtan?
Ngaa abe indi, kay sa paghatag sing poder kay Robredo bilang drug czar, pareho lang nga gina-admitir ni Duterte nga napaslawan siya sa iya maduguon nga drug war!
Pero, napaslawan gid bala si Duterte sa klase sang iya drug war?
Well, nagapati kita nga napatahaw gid man sang maduguon nga drug war ni Duterte ang mga drug-related nga mga krimen sa pungsod sa pagkadakop kag pagkapatay sang pila ka druglord kag madamo nga mga pusher.
Ang problema kay gin-kwestyon ang pagpatuman sang âdue processâ sa sining pinatyanay. Indi lang sang mga ginikanan sang mga biktima, kundi lakip man sang mga human rights advocates diri kag bisan pa gani sa iban nga pungsod. May nagpasaka pa gani sang kaso batok kay Duterte sa International Criminal Court.
Daku ini nga kapaslawan sang aton pungsod ang ma-akusahan sing kasubong nga paglabag sa human rights. Kapin pa kay wala ginpahanugutan ni Duterte nga ma-imbestigahan ang ining mga pinatyanay sang UN Human Rights Council, nga naghatag pa sang suspetso nga luyag niya hinakpan ang mga kasaypanan sang kapulisan.
Wala man matuman ni Duterte ang pasalig niya nga tapuson ang problema sa droga sa sulod lang sang anom ka bulan. Mga tatlo ka tuig na siya sa poder kag yara gihapon ang problema sa sining salot sa aton sosyedad.
Gin-admitir pa gani ni Duterte ang sige pagdamo sang mga durugista sa pungsod. Mga 2 lang ka milyon, siling niya, sa pagsugod mismo niya sa pwesto sadtong Hulyo 2016. Nangin 3 ka milyon tubtub nangin 4 ka milyon sa karon. Indi bala daku man nga kapaslawan ini sang iya gyera kontra droga?
***
Ti, ano ang mahimo ni Robredo agud tadlungon ining kapaslawan? At least sa apat ka rason, seguro.
Una, nga mapunggan ang Presidente sa iya matalom nga rhetoric katulad sang âI will kill you!â nga ginatumod niya sa mga drug suspects. Nagpasingki lang ini sa sitwasyon nga bisan ang ârule of lawâ indi na masunod sing nagakaangay.
Ikaduha, istriktuhon ang pagpatuman sang âdue processâ sa pagdakop sang mga suspetsado. Agud masunod ini, sa pahayag mismo ni Robredo, dapat may body camera ang mga pulis.
Ikatatlo, ang pagdula sang mga drug protector kag mga durugista sa hanay sang kapulisan, pati na ang mga âdeath squadâ.
Kag, ikaapat, ang pagpasanyog sang medical care para sa mga drug addict nga nagakinahanglan sing dugang nga badyet. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
