PALALIGBAN tubtub karon kon paano solusyunan ang pagluntad sang krimen nga ang ginagamit nga sahi sang transportasyon amo ang motorsiklo.
Sa kada magluntad ang hitabu nga ang suspek ukon mga suspek ang nakasakay sa motorsiklo, liwat nga nagakabanhaw ang sugilanon tuhoy sa kon paano tapnaon ang krimen nga ginakaulamiran sang mga nagamotorsiklo.
Sang damlag lang, ginduso ni Iloilo City Police Office Director Police Colonel Uldarico Garbanzos nga butangan sang pat-in ang mga helmet nga ginasuksok sang motorista ukon ipagkit diri kon ano ang plaka sang ila motorsiklo, agud mahapos matumod ang mga taghimo sang krimen.
Bangud sa sini nga plano, nagpahayag sang kabalaka kag pagpamalabag si Rayan Apura ang presidente sang Iloilo Bajaj Riders Club. Ginapangabay sini nga tun-an sing lubos ang ini nga plano kon bala makatapna gid man ini sang krimen. Nagakahangawa siya nga basi may yara sang tawo nga magsakay sa sitwasyon ukon basi may akig nga persona sa ila kag ilugon ang numero sang helmet kag sa pagluntad sang krimen sila ang mapasibangdan bisan nga wala sila nakakomiter sini.
Nagapati si Apura nga indi epektibo ang ini nga tuyo kag mas maayo nga pabaskugon ang police visibility, pagpatrolya sang kapulisan, pagpahamtang sang force multipliers sa mga barangay kag pagbutang sang maathag nga cctv camera sa mga bangga kag mga highway agud ma-record ang mga nagalabay.
Sa bahin ni Carlo Eyao sang Panay Alliance Riding Enthusiast ukon PARE nga wala sila nagapamalabag sa sini nga plano sang ICPO apang dapat may mag-provide sini sa ila bangud wala sila sang inuggasto para diri.
Ginsuhestyon man sini ang police visibility kag pag-roving sang kapulisan, ang pagpahamtang sang checkpoints, kag pagpahamtang sang maathag nga cctv camera sa mga strategic nga lugar.
Kon aton lantawon, kaangay nga sigurado gid sang ICPO nga ang taghimo sang krimen nagasakay sa motorsiklo, kag ang tanan nga nagamotorsiklo dapat bantayan kag hugton sa ila hulag bangud basi isa sa ila ang taghimo sang krimen.
Sa pagkamatuod lang, lapaw na sa pulo ka tudlo sang aton duha ka kamot ang kadamuon sang mga insidente nga imbolbado ang riding in-tandem kag tubtub sa karon halos wala pa sang may natumod nga suspek ukon napamatpabatan sa korte.
Patimaan ini nga nabudlayan ang kapulisan sa pagdakop kag pagbitbit sa ila sa atubang sang hustisya. Patimaan man ini nga pinakamahapos nga paghimo sang krimen amo ang paggamit sang motorsiklo bangud ini ang mahuyang nga bahin sa pagtapna sang krimen sang kapulisan.
Bangud sa sini nga ‘weakest link’ sa crime prevention sang ICPO, kampante ang mga taghimo sang krimen nga indi sila madakpan kag makapalagyo sila sa kamot sang kasuguan.
Sa sini nga sitwasyon, ang mata sang pulis nakatutok sa mga nagamotorsiklo, ginateleskopyo ang ila sitwasyon kon paano sila tumuron, kon ano ang mahapos nga paagi agud masikpaw ang mga taghimo sang krimen. Diri na nabanhaw ang plano para sa helmet.
Apang kon maghimo sang isa ka krimen ang suspek, magasunod siya ayhan sa ginapatuman nga patakaran? Magadiskarte pa gid ini agud nga indi siya madakpan bangud kahibalo siya nga may lambat sa dalan.
Kuntani indi kita magpangita sang solusyon nga hapaw kag isalig naton sa mga motorista ang aton obligasyon para sa pagtapna sang krimen.
Tun-an naton sing lubos kon ano kaepektibo ang ini nga plano. Diin ayhan nga mga lugar ang may kaangay sini nga ideya? Nangin epektibo bala sa pagpugong sa posible nga pagluntad sang krimen? Ukon, ang ini bala nga ideya testing naman ukon pagpasimpalad naman agud lamang nga may mahambal ang tawo nga nagahulag ang pulis batok sa kriminal.
Nabalhag sadto sa Panay News ang balita nga may tigulo “PRO-6 runs out of ‘Clean Rider’ stickers” nga napetsahan Agosto 20, 2018. Ginkulabos sa sticker ang Police Regional Office 6 matapos ang pila lang ka semana nga paglunsar sang kampanya nga nagatuyo nga matapna, kon indi man lubos nga mapapas ang kriminalidad nga ang may kahimuan mga motorcycle-riding gunmen.
Ginrehistro ang mga motorsiklo sa tagsa ka police station agud sila ang hatagan sang sticker.
Bug-os nga pungsod ini nga kampanya sang kapulisan kag sa Western Visayas lamang ang PRO-6 may target nga maka-isyu sang sticker sa kapin 230,000 ka mga motorsiklo.
Nagapati ang kapulisan nga kon gingamit ang motorsiklo sa krimen, mangin mahapos para sa ila ang pag-usoy agud madakpan ang taghimo sang krimen bangud sa ila centralized data system.
Naglipas lang ang panahon, nagtukal ang sticker, nagtahaw ang entusiasmo, kag nalipatan na ang ini nga lihok.
Karon kay may mga krimen na naman nga nagaluntad, nabanhaw naman ang ideya sa tuhay nga porma nga ang katuyuan isa lang, ang pagtumod sa mga taghimo sang krimen.
Ang krimen nga tuga sang hinali nga pagsupukar sang emosyon ang indi mapaktan nga magaluntad. Ang krimen nga madugay na nga ginaplano agud hatagan sang katumanan ang posible pa nga mapunggan.
Wala man sang kriminal nga nagalisensya agud nga maghimo sang krimen.
Imbis nga helmet ang pokusan sang atensyon, mas nagakadapat nga papagsikon ang pulis sa pagbantay sa dalan, balikdon kag suportahan ang mga force multiplier kag pondohan sang syudad ang pagpatakod sang mga maathag nga sahi sang cctv camera.
Gamiton naton ang yara na nga mga resources kag manpower, kag hingyuon ang konseho nga pasangkaron ang CCTV ordinance sang syudad nga indi lang para sa mga negosyante kundi dapat kada barangay magapahamtang sang madamo kag maathag nga CCTV camera sa ila nasakupan.
Tama na nga pag-ipit sa mga motorista nga tuman ka damo nga nagapangabuhi sa karsada. Untaton na ang pag-single out sa ila kag dapat ang kapulisan magtrabaho na. Madamo sang opsyon para sa solusyon. (bertladera@gmail.com/PN)
